4/7/08

UPS - Bộ lưu điện

UPS (Uninterruptible Power Supply) là một thiết bị có thể cung cấp tạm thời điện năng nhằm duy trì sự hoạt động của thiết bị sử dụng điện lưới gặp sự cố (mất điện, sụt giảm điện áp quá thấp, sự cố khác...) trong một khoảng thời gian với công suất giới hạn theo khả năng của nó.

Ở Việt Nam, UPS thường quen được gọi là: cái lưu điện hay bộ lưu điện, cục lưu điện...Các loại UPS thông dụng hiện nay thường bao gồm ba loại chính theo nguyên lý làm việc của chúng: UPS offline, UPS offline công nghệ Line interactive và UPS online. Nếu lựa chọn một chiếc UPS thì bạn chọn loại nào? giá tiền của chúng ra sao và sự ảnh hưởng của từng loại UPS đối với thiết bị sử dụng như thế nào...

Mặt sau một UPS

NGUYÊN LÝ HOẠT ĐỘNG

Trước hết xin giải thích thêm một chút về năng lượng tích tụ trong UPS như thế nào? Rất nhiều người đã biết rằng bên trong UPS sẽ có các ắc quy để tích điện, có lẽ chỉ cần biết đến thế là biết được nguyên lý làm việc của chúng một cách sơ đẳng nhất: Chuyển điện từ ắc quy sang thành nguồn điện dân dụng của địa phương.

Tích trữ năng lượng bằng ắc quy

Như vậy thì bên trong mỗi UPS đều có ắc quy. Tôi luôn nhìn thấy hai chiếc để có một điện áp khoảng 24V. Tại sao không dùng chỉ 1 ắc quy? Điều này do công thức: P(công suất, W) = U(điện áp, V).I(dòng điện, A) thì ví dụ như để phát khoảng 200W (coi là tải thuần), với 1 ắc quy 12V phải xuất một dòng điện khoảng 16,6A, nhưng với 2 ắc quy 12V nối tiếp thì chỉ phải xuất ra 8,3A. Để xuất một dòng cỡ như 16,6A thì với các ắc quy có dung lượng nhỏ (tầm trên 7Ah) trong các UPS là không phù hợp. Vậy UPS (đa phần là sử dụng ắc quy gắn trong nó) nếu sử dụng nhiều ắc quy sẽ tốt hơn là sử dụng ít ắc quy.

Biến đổi thành dòng điện xoay chiều

Và ắc quy cung cấp điện một chiều thì làm thế nào để có thể biến chúng thành xoay chiều? Bạn có thể hiểu loáng thoáng rằng có một mạch điện nào dó biến đổi điện một chiều thành các giao động xoay chiều, và các giao động này với tần số và điện áp phù hợp với địa phương mà bạn sử dụng - tức là 220Vac 50Hz hoặc 110Vac 60Hz. Để biết thêm về cách thức biến đổi điện từ một chiều sang xoay chiều, bạn có thể đọc thêm bài: Kích điện dùng ắc quy trên blog này

PHÂN LOẠI UPS

UPS loại phổ thông nhất được phân thành các dòng sản phẩm chính về công nghệ như sau: UPS Offline (đơn thuần), UPS Offline với công nghệ Line-interactive, UPS Online. (còn hai loại khác nữa là: UPS tĩnh, UPS quay thì có lẽ rằng chúng không sử dụng các nguyên lý như loại UPS phổ thông dùng trong dân dụng nên ít được nhắc tới, bản thân tôi cũng chưa biết đến chúng)

UPS offline

Được sử dụng nhiều nhất hiện nay có lẽ là các loại UPS offline bởi giá thành của chúng rẻ hơn nhiều so với các loại UPS cùng loại. Nếu bạn đang sử dụng một chiếc UPS thì nhiều khả năng thuộc loại này, có phải rằng tôi đã chủ quan khi nói điều đó? bởi vì tôi biết rằng người đọc blog ở Việt Nam (thông qua sự thống kê của geovisit mà tôi đang dùng trên blog) thường chưa hiểu rõ về các UPS và các loại của chúng nên lựa chọn theo cảm tính và giá rẻ là phần nhiều.

Dưới đây là sơ đồ cơ bản về nguyên lý làm việc của UPS offline, loại thông dụng nhất trên thị trường hiện nay:

Sơ đồ tóm tắt nguyên lý của UPS offline

Theo sơ đồ này, ta nhận thấy rằng phương pháp làm việc của nó như sau:

  • Nguồn điện lưới đầu vào thông qua một công tắc ngắt mạch (được ghi chữ "bypass" trong sơ đồ) đến với đường đầu ra.
  • Nguồn điện từ pin được chuyển đổi thành điện áp xoay chiều theo tham số phù hợp với nguồn điện địa phương.
  • Khi mất điện lưới, hệ thống ắc quy cung cấp cho mạch điện giao động để chuyển thành dòng điện xoay chiều tiếp tục cung cấp cho thiết bị tiêu thụ.

Nhìn qua sơ đồ này chúng ta dễ nhận ra nhược điểm của loại UPS offline: Thời gian chuyển mạch từ khi sự cố điện lưới cho đến khi nguồn pin cung cấp cho thiết bị tiêu thụ. Hiểu một cách đơn giản thế này: Công tắc ngắt điện khỏi nguồn lưới để chuyển sang dùng điện từ pin phải đảm bảo khi ngắt hoàn toàn ra khỏi lưới điện mới được phép cung cấp điện từ bộ inverter (trên thực tế thì các UPS này có đến hai "công tắc chuyển mạch" kiểu như trên dược điều khiển cùng lúc - trong kỹ thuật thường gọi là "rơ le") bởi nếu không dòng điện cung cấp từ pin sẽ phải cấp cho cả lưới điện địa phương - và cũng như máy phát điện, hệ thống sẽ hư hỏng vì quá tải.

Tất nhiên là sơ đồ trên chỉ cho bạn thấy một cách nhìn tổng thể, sơ đẳng nhất, ở dưới đây là một sơ đồ có vẻ như sẽ tốt hơn cho bạn hình dung về quá trình làm việc của UPS offline. Tại sao tôi không sử dụng sơ đồ này ngay nhỉ? Ồ, thật đơn giản rằng nếu không có sơ đồ trên thì có lẽ rằng sơ đồ phía dưới đây sẽ trở lên khó hiểu hơn đối với bạn - nhất là những người ít khi nhìn vào các mạch điện hoặc là có am hiểu nhiều về điện-điện tử.

Sơ đồ tóm tắt nguyên lý làm việc của UPS offline

Ở hình này thể hiện hai trạng thái làm việc của một UPS offline thông thường (không có công nghệ Line interactive):

  • Ở trạng thái lưới điện ổn định thì nguồn tiêu thụ sử dụng điện trực tiếp của lưới điện. UPS lúc này chỉ sử dụng một bộ nạp (charger) để nạp điện một cách tự động cho ắc quy mà thôi.
  • Khi điện áp lưới điện không đảm bảo (quá cao, quá thấp) hoặc mất điện thì lúc này mạch điện chuyển sang dùng điện cung cấp ra từ ắc quy và bộ inverter.

Qua nguyên lý được phân tích như trên thì ta thấy rằng thời gian cung cấp điện cho thiết bị tiêu thụ vì thế mà bị gián đoạn. Sự gián đoạn này gây ra việc cung cấp nguồn điện không ổn định tại phía các thiết bị tiêu thụ: Một số máy tính bị tắt do nguồn máy tính (PSU) thuộc loại chất lượng thường hoặc công suất thấp, có khả năng tích điện tại tụ đầu nguồn đầu vào thấp so với nhu cầu công suất của các linh kiện trên máy tính, nên thời gian chuyển mạch của UPS đã gây dừng sự hoạt động của PSU. Rất nhiều người đã gặp điều này nhưng lại đổ lỗi cho chiếc UPS của họ - và họ có thể mang đi bảo hành rồi lại bị trả lại bởi vì kỹ thuật viên nơi bán đã kiểm tra và thấy chúng chẳng bị làm sao cả^^.

Cũng qua sơ đồ, ta thấy rằng UPS offline không có công dụng ổn áp khi chúng sử dụng điện lưới bình thường - bởi đơn giản khi không có sự cố về lưới điện thì các thiết bị phía sau UPS đơn thuần được nối trực tiếp với lưới điện thông qua rơ le (phần bypass trong sơ đồ trên). Có vẻ như nhiều người cho rằng UPS luôn tích hợp sẵn công dụng ổn áp phải không? Đúng là nó có tính năng ổn áp, nhưng không phải loại UPS offline này - mà là loại UPS online mà bạn sẽ xem ở phần dưới.

UPS offline với công nghệ Line interactive

Khắc phục nhược điểm của loại UPS offline thông thường là loại UPS offline công nghệ Line interactive. Do sự tích cực hơn trong nguyên lý hoạt động nên chúng lại có giá thành cao hơn so với loại UPS offline thông thường.

(lưu ý rằng hình minh hoạ này có thể chứa các ngôn ngữ không quen thuộc đối với bạn)

Sơ đồ tóm tắt nguyên lý của UPS: Line interactive

Bạn có thấy rằng sơ đồ mạch của loại UPS này có vẻ gì đó giống như sơ đồ mạch của loại UPS offline đơn thuần phía bên trên hay không? Chắc là bạn cũng nhận thấy điều này: Phần nhánh ắc quy và inverter không thay đổi, chỉ có phía bên nhánh cung cấp điện cho thiết bị tiêu thụ điện lẽ ra được nối trực tiếp thì lại được nối loằng ngoằng qua những ký hiệu gì đó khó hiểu. Đúng thế thật, tôi nhìn vào đó cũng chẳng biết gì - bởi vì tôi không được học chính thống về điện tử, và do đó tôi đoán bạn cũng như vậy^^.

Một lát nữa thôi, bạn sẽ nhìn xuống phía dưới và nhìn thấy chúng thật đơn giản: đó là một biến áp. Như vậy thì UPS offline công nghệ line interactive hơn gì so với loại UPS offline thông thường? Tôi nghĩ chính là ở điểm có cái biến áp đó. Biến áp này về bản chất thì giống như các loại biến áp tự ngẫu[6] trước đây mà nhiều người dân Việt Nam đã từng sử dụng (thời điểm trước khi xuất hiện các ổn áp nội địa hiệu LiOA chiếm lĩnh thị trường): Có nghĩa là nếu điện áp của lưới điện thấp hay cao thì chúng ta phải chạy đến chỗ cái biến áp tự ngẫu đó để xoay xoay, vặn vặn nó. Ở đây cũng vậy, mặc dù chúng không được như chiếc "ổn áp" để có thể tự động xoay mà lại sử dụng các nấc chuyển mạch để thay đổi mức điện áp của nó nhưng cũng có các cách để tự động thực hiện việc đó.

Và bây giờ, xin xem hình dưới này, tôi nghĩ rằng nó đã bị chia thành bốn hình cho các trường hợp khác nhau nên để dành cho nó về việc phân tích nguyên lý làm việc một cách sâu hơn chút nữa.

Line-Interactive_UPS_Diagram

(Click vào đây để xem hình đầy đủ và rõ hơn: 2000px)

Có nên giải thích sơ qua về một chiếc biến áp không nhỉ? Tôi nghĩ rằng mình đã viết rồi ở đâu đó trên blog này. Vâng, đúng vậy, mặc dù chưa được hoàn thiện như mong muốn, nhưng tôi mời bạn xem qua một bài viết của tôi về cái ổn áp, từ đó bạn sẽ thấy ý nghĩa của nó. Nó đây, với một cái tên khá buồn cười: Ổn áp nghiến răng. (bạn click vào đó thì trình duyệt sẽ mở ra một cửa sổ mới, sau đó quay lại đây để mời bạn đọc tiếp những dòng phía dưới này.

Và giờ đây thì chắc bạn hiểu được rằng điện áp xoay chiều mà ta thường dùng có thể thay đổi bởi biến áp bằng cách thay đổi số vòng dây của cuộn sơ cấp hoặc thứ cấp. Các biến áp tự ngẫu thường là thay đổi số vòng của cuộn dây đầu vào - tức là cuộn sơ cấp - để có thể thay đổi điện áp đầu ra.

Ở đây, theo hình ngay phía trên, ta dễ nhận thấy rằng nhánh cung cấp điện trực tiếp cho thiết bị tiêu thụ được thông qua một biến áp tự ngẫu (sơ đồ trên vẽ thì không chính xác là biến áp tự ngẫu đâu, nhưng ta nên hiểu là biến áp tự ngẫu). Ở đây có các trường hợp sau:

  • Trong trường hợp điện áp cấp vào UPS bình thường, có nghĩa là chúng xấp xỉ thông số đầu ra ở lưới điện địa phương của bạn thì mạch UPS hoạt động như khung hình phía trên-bên trái. có nghĩa rằng biến áp tự ngẫu lúc này có số vòng dây sơ cấp bằng thứ cấp, do đó không có sự can thiệp nào vào điện áp đầu ra - và UPS hoạt động giống như loại UPS offline thông thường.
  • Trong trường hợp điện áp của lưới thấp hơn so với điện áp chuẩn, biến áp tự ngẫu sẽ chuyển mạch sang một nấc khác, làm cho điện áp đầu ra đảm bảo đúng thông số yêu cầu. Trong trường hợp điện áp của lưới điện cao hơn so với thông số chuẩn thì trường hợp này cũng vậy.
  • Trong trường hợp mất điện lưới UPS offline công nghệ Line interactive sẽ chuyển các mạch giống như loại UPS thông thường: tức là chúng ngắt nhánh đi qua biến áp tự ngẫu và chuyển sang sử dụng nhánh ắc quy với inverter.

Bạn thấy chúng có ổn định được điện áp hay không? Rõ ràng rằng loại UPS offline theo công nghệ line interactive này tiến bộ hơn loại UPS offline truyền thống: Chúng có thể ổn định điện áp so với việc không có một chút chức năng ổn áp nào của loại offline truyền thống như đã nói ở trên.

Mở rộng ra một chút với người am hiểu về điện-điện tử bạn có thể hiểu rằng chiếc biến áp trong sơ đồ trên hoàn toàn thuộc loại biến áp tự ngẫu thông thường, có nghĩa là chúng chỉ có một cuộn dây và các đầu ra khác nhau. Vậy thì chúng chuyển mạch bằng cách nào? Tất nhiên là qua các rơ-le rồi. Khi tôi mở một chiếc UPS công nghệ Line-Interactive thì nhận thấy chúng có khoảng 5 chiếc rơ-le, trong đó một chiếc lớn nhất nằm ở phía sau máy, bốn chiếc còn lại trên mạch in. Rơ le này do các mạch điện của UPS điều khiển chúng. Nếu bạn có một chiếc UPS loại này thì bạn dễ nhận thấy rằng chúng có thể phát ra các tiếng kêu lách tách nhỏ do sự làm việc của các rơle đó.

UPS online

Khắc phục hoàn toàn các nhược điểm trên là loại UPS online, chính vì vậy mà loại UPS này thường có giá bán cao nhất so với các loại trên.

Dưới đây là sơ đồ nguyên lý làm việc đơn giản của nó:

Sơ đồ tóm tắt nguyên lý của UPS online

Ở đây, chúng ta thấy rằng viếc cấp điện cho thiết bị tiêu thụ là hoàn toàn liên tục khi có sự cố về lưới điện. Hãy thử phân tích sơ đồ dưới góc độ người sử dụng như sau:

Nguồn điện lưới lúc này không cung cấp điện trực tiếp cho các thiết bị, mà chúng được biến đổi thành dòng điện một chiều tương ứng với điện áp của ắc quy. Ở đây trong mạch đã thể hiện sự cung cấp điện từ ắc quy và chính từ lưới điện đến bộ inverter để biến đổi thành điện áp đầu ra phù hợp với thiết bị sử dụng.

Như vậy, có thể thấy rằng trong bất kỳ sự cố nào về lưới điện thì UPS online cũng có thể cung cấp điện cho thiết bị sử dụng mà không có một thời gian trễ nào. Điều này làm cho thiết bị sử dụng rất an toàn, và ổn định.

UPS online sẽ luôn luôn ổn định điện áp đầu ra bởi cũng theo mạch thì điện áp đầu vào lúc này được biến đổi xuống mức điện áp ắc quy và chúng có công dụng như một ắc quy có dung lượng lớn vô cùng (nếu không bị sự cố lưới điện), mạch inverter[3] sẽ đóng vai trò một bộ ổn định điện áp. Vì vậy chỉ với các loại UPS online mới có công dụng ổn áp một cách triệt để.

Nếu như vậy, bạn nhận thấy có cần thiết sử dụng một chiếc UPS cho các máy tính xách tay hay không? Tôi nghĩa là không cần thiết, bởi có vẻ như mỗi chiếc máy tính xách tay có pin còn làm việc tốt thì phần cấp điện chính cho bo mạch chủ và các thiết bị khác làm việc sẽ luôn giống như một chiếc UPS online.

CÁC TÍNH NĂNG KHÁC CỦA UPS

UPS có thể có một số tính năng phụ như sau để giúp người sử dụng có thể an toàn hơn hoặc quản lý điện năng tốt hơn với máy tính.

Chống sét cho đường dây điện thoại hoặc đường Internet.

Bạn có thể nhìn thấy hình minh hoạ đầu tiên của một chiếc UPS có tính năng này. Ở đây bạn nhìn thấy có hai cổng vào/ra để bảo vệ chống sét gây hư hại đến máy tính của bạn: Việc sử dụng đơn giản nhất là thay vì cắm đầu kết nối vào máy tính của bạn (từ ổ cắm trên tường trong các doanh nghiệp hoặc từ modem của bạn đến) thì bạn cắm vào UPS và đầu ra theo cổng phù hợp của UPS này bạn nối vào máy tính.

Tương tác với máy tính thông qua kết nối

Đây là một tính năng cao cấp của các loại UPS cao cấp, không phải mọi loại UPS đều có tính năng này. Tính năng này cho phép sự tương tác giữa UPS với máy tính của bạn - mà trực tiếp là với hệ điều hành bạn đang sử dụng.

Bạn biết rằng mỗi một UPS chỉ có thể cung cấp năng lượng trong một thời gian nhất định mà thôi, do đó sẽ có lúc mà UPS này sẽ hoàn toàn không thể cung cấp điện năng được nữa. Tất nhiên, cho dù chúng cung cấp khoảng thêm 5 phút, cho đến khoảng 20 phút nữa thì ắc quy của nó cũng sẽ hết điện.

Như vậy thì nếu bạn không để ý, khi UPS hết điện sẽ làm cho máy tính của bạn bị ngắt điện và có khả năng là bạn bị mất dữ liệu thành quả của bạn khi làm việc. Có thể rằng điều này sẽ không xảy ra khi mà bạn đang ngồi cạnh máy tính và UPS sẽ báo động bằng còi khi trạng thái lưới điện bị mất để bạn có thể ghi lại thành quả và tắt máy tính an toàn. Nhưng đúng là có những lúc bạn không có ở đó thì máy tính sẽ không tự động được shutdown an toàn.

Nếu như UPS được nói chuyện với máy tính thì lại khác: Hệ điều hành biết trước rằng UPS sắp sửa ngừng cung cấp điện cho nó và lúc này hệ điều hành sẽ tự ra lệnh shutdown máy tính một cách an toàn sau khi tự động ghi lại toàn bộ thành quả đang làm việc.

Bạn biết rằng: Nguồn điện lưới thì không thể phát tín hiệu được cho máy tính biết được rằng nó sắp bị sự cố[4], và tương tự như vậy thì UPS cũng thế, bởi vì chúng không khác gì nguồn điện lưới: Cũng ba chân cắm vào nguồn máy tính[5]. Vậy thì UPS phải có một cách khác để có thể giao tiếp với máy tính? Bạn có nhìn thấy hình ảnh rất nhiều ý nghĩa ở phía trên về mặt sau của một chiếc UPS hay không (tại sao tôi không chọn một hình ảnh mặt trước UPS một cách đẹp đẽ nhỉ^^), ở đó bạn sẽ thấy một cổng giao tiếp mà người sử dụng quen gọi là cổng COM để có thể nối với máy tính. Hiện nay thì các cổng chập như vậy đã dần biết mất khỏi cấu trúc máy tính cá nhân, chúng được thay thế bằng các cổng USB.

Qua cổng giao tiếp với máy tính (COM, USB...) tất nhiên là máy tính chẳng thể hiểu được rằng UPS định làm gì cả, lại phải có các phần mềm, các trình điều khiển đi kèm (nếu cần) để hệ điều hành có thể biết được UPS có đã đến thời gian sắp cắt điện để có thể thực hiện các công việc của nó. Các phần mềm này sẽ có các hướng dẫn đi kèm, nếu bạn có nó, bạn sẽ tự cài đặt, thiết lập một cách rất nhanh thôi.

Thông báo trạng thái:

Không phải loại UPS nào cũng có các hình thức thông báo trạng thái làm việc của chúng, tuy nhiên những loại UPS có chất lượng cao thì thường có tối thiểu là các đèn LED để thông báo trạng thái làm việc, trạng thái tích điện của ắc quy...

Cá biệt, có các loại UPS có một màn hình tinh thể lỏng nhỏ để hiển thị các thông số làm việc của chúng.

Tôi nghĩ rằng tất cả các loại UPS có tính năng cao cấp này thì đều thuộc loại Offline với công nghệ Line-Interactive hoặc loại Online.

Chú thích:

1^. UPS, mục từ trên Wikipedia [vi].

2^. Uninterruptible power supply, mục từ trên Wikipedia [en].

3^. Inverter: Biến tần, thực sự thì thói quen ăn sâu vào đầu tôi là nói đến inverter là nghĩ đến các loại biến tần dùng cho điều khiển tốc độ động cơ (ví dụ các loại biến tần tôi dùng nhiều nhất là của hãng Omron, Siemens, và một số hãng khác xuất xứ từ Đài Loan, TQ). Các biến tần này làm việc theo cơ chế biến đổi tần số khác nhau để điều khiển tốc độ động cơ theo như ý muốn của sự điều khiển.

4^. Khi viết đến đây, tôi có một ý tưởng hơi điên rồ một chút về nguồn điện lưới cảnh báo sự cố của nó: Bởi lưới điện cũng có thể cung cấp dịch vụ kết nối đến Internet nên nếu như nguồn điện lưới mang tín hiệu tựa như việc cung cấp kết nối thì nó hoàn toàn có khả năng cung cấp cảnh báo về sự cố của nó đối với các máy tính. Điều cần thiết thêm rằng các máy tính phải có bộ tiếp nhận tín hiêu này. Ý tưởng này khó có thể thành hiện thực bởi vì hầu hết các nguồn điện ở các quốc gia phát triển đều khá ổn định - nhưng nó có thể không là điên rồ nếu như tất cả các thiết bị sử dụng điện trong tương lai sẽ thông minh hơn khi gửi đi các thông tin về công suất đăng ký sử dụng, thời gian sử dụng, chu kỳ ... để nguồn điện tự động phân tải...có thể lắm chứ - năm 3008 chẳng hạn^^.

5^. Ở Việt Nam thì hiện nay thường quen với các ổ cắm chỉ có 2 tiếp điểm, nhưng ở các quốc gia coi trọng sự an toàn cao đối với con người và thiết bị thì người ta sử dụng các ổ cung cấp điện với 3 tiếp điểm: Hai tiếp điểm thông thường và một tiếp điểm cho dây dẫn nối xuống đất. Sự nối đất này luôn luôn được nối với vỏ của thiết bị điện có tác dụng hạn chế tối đa sự nguy hiểm cho con người.

6^. Biến áp tự ngẫu: Loại biến áp chỉ có một cuộn dây: cuộn sơ cấp và thứ cấp có thể có các vòng dây dùng chung. Các loại ổn áp kiểu như LiOA hiện nay đều thuộc loại này nhưng thay vì có các đầu ra thì chúng được cấu tạo mài một loạt ở một chiều, do đó cứ một vài vòng dây lại có một đầu ra tiếp xúc với chổi than.

Loại biến áp khác với biến áp tự ngẫu là biến áp cách ly: có cuộn sơ cấp và thứ cấp độc lập nhau mà không có bất kỳ một sự nối liền nào với nhau. Một ví dụ của biến áp cách ly là các loại adapter biến điện áp 220Vac thành 6/9/12V thông thường cho các thiết bị tiêu thụ điện công suất thấp nhằm đảm bảo an toàn cho người sử dụng.

Tham khảo một phần từ:

- Một số thuật ngữ UPS: Uninterruptible Power Supply, bởi TLComputer trên Khoahocphothong.net, 19/4/2007.

Xem thêm trên Internet

Máy lưu điện, trên PC World Vietnam (lưu ý huỷ lệnh in)

Bộ lưu điện - Từ 300W đến 2100W, trên PC World VN (lưu ý huỷ lệnh in), bài thống kê một số loại UPS.

UPS: Những điều cơ bản cần nắm bắt! trên vOz forum, viết bởi thành viên Maswar.

...nâng cao:

Hỏi đáp: Những vấn đề cần lưu ý và những chỉ tiêu chủ yếu của bộ UPS khi thiết kế và lắp đặt UPS tại trung tâm viễn thông tin học, trên Tạp chí BBCVT.

Hỏi về UPS, trên Diễn đàn điện tử Việt Nam. Dưới hình thức thắc mắc của một người bắt đầu tính toán thiết kế cho UPS sẽ cần thực hiện gì.

Trương Mạnh An (03/7/2008)

_______________________

Bài viết được chuyển từ blog cũ sang, đây là phần comment trên bài đó.

21 nhận xét/bình luận:

Nặc danh nói...
Cảm ơn bạn.Một bài viết rất hay và rất hữu ích về UPS.Hiện tại tôi cũng đang dùng UPS hiệu Apollo của Đài Loan,thấy chất lượng rất ổn mà giá thành lại rẻ hơn nhiều so với các loại khác như Santak,Upselect,Champion...Bạn nào có nhu cầu muốn mua thì có thể search trên mạng hoặc liên hệ với tôi qua nick xpartner183 hoặc số Đt 0948550739 tôi sẽ chỉ cho nơi bán với giá rất OK.Một lần nữa thanks bạn vì bài viết hữu ích trên.
Nặc danh nói...
bài viết rất bổ ích.
Thank!
Nặc danh nói...
chẳng ra cái gì cả ! đều lấy chỗ nọ bỏ vào chỗ kia, nhận làm của minh ! thật sấu hổ !!!
@Anonymous 01/5/2010

Những dòng trên là do mình viết, không lấy của ai cả. Tất nhiên là mình không phát minh ra UPS nên kiến thức có được về nó là do đọc tài liệu, có thể nó không có gì mới đối với bạn chăng?!

Tuy nhiên bài này viết chưa hoàn thành nên còn lủng củng và thiếu nhiều.
Nặc danh nói...
hay đấy chứ, bạn có cách nào để chế ups thành 1 dụng cụ phát điện xoay chiều bằng cách xóa đi mạch nhớ thời gian tự tắt của ups không?
Nặc danh nói...
bài viết của bạn rất hay mình không phải dân ngành điện nên thấy bạn viết rất dễ hiều. Mình muốn tìm hiều về bộ kích điện 12V lên 220V f50hz nếu biết rõ bạn gửi cho mình với k_q_hai@yahoo.com.vn
Nặc danh nói...
Bài viết cảu bạn rất hay,hồi giờ mình nghe nói UPS offline và online nhưng không hiểu rõ lắm giờ thì biết rồi,mình là IT nhưng mình rất thích điện tử,mình đang tìm hiểu về cái UPS này nếu bạn biết gì thêm có thể gửi cho mình tài liệu về nó được ko? Ví dụ như nếu ta không sử dụng cái acquy trong UPS đó mà sử dụng một cái acquy khác có được không? Liệu sử dụng một acquy có cường độ dòng điện (Ampe)lớn thì có ảnh hưởng tới mạch điện không? ví dụ như cháy nổ mạch chẳng hạn,đây là mail của mình vuongnt@icare.com.vn cảm ơn bạn.
Nặc danh nói...
bai rat bo ich, xin cam on
Nặc danh nói...
Bài của bạn rất bổ ích. Mình cũng đã dùng UPS lâu rồi nhưng không hiểu lắm. Đặc biệt bạn hãy chỉ cho xem cách làm thế nào để nó không tự động ngắt mạch. Mình muốn mua một cái công suất khoang 2000 KVA, nên mua của hãng nào là tốt nhất. Tất nhiên là để sử dụng máy tính và thiết bị trong gia đình. Đây là địa chỉ Email của mình: huuhao2002@gmail.com. Rất mong bạn sớm trả lời. Thanks in advance.
Nặc danh nói...
bai rat hay minh cung muon tim hieu de mua mot cai ups nhu vay ups online se nap dien va xa dien lien tuc nhi
Nặc danh nói...
bạn viết rất hay cảm ơn bạn rất nhiều có điều kiện mình mời bạn đi uống cà phê hay đi nhậu vì bài viết rất có giá trị của bạn
Nặc danh nói...
Bài viết hay và bổ ích. Là một tài liệu cần thiết. UPS cấp điện tối đa cho máy bao lâu?
Nặc danh nói...
Ban co the cho biet ups co the su dung do dien gia dung duoc khong
Nặc danh nói...
bai viet rat hay,minh cung rat thich tim hieu ve dien tu.minh cung dang tim hieu ve UBS va sau khi doc bai cua ban minh thay hieu ra nhieu.gio day minh co mot y tuong la thiet ke mot con UBS.vay ban con nhung tai lieu nao ve thiet ke UBS de minh co the tham khao khong.neu co,thi ban co the gui cho minh theo dia chi mail:taczanxuxu.201083@gmail.com.thanks nhieu.
Nặc danh nói...
cảm ơn bài viết.tôi muốn dùng bộ lưu điện này để làm bộ kích điện dùng cho các thiết bị dân dụng nhưng được thay bằng bình acu có dòng lớn thì có được không.xin tư vấn giúp.Cảm ơn nhiều!
mail:nguyentanpr@gmail.com
Huyen nói...
Bên mình hiện đang phân phối UPS hãng MARUSON của Mỹ, chất lượng đảm bảo, thời gian lưu điện dài, giá tốt. Không biết chủ nhân của bài viết đã dùng UPS của hãng này chưa ah?
Mọi người có nhu cầu mua hoặc tìm hiểu thêm về UPS của MARUSON liện hệ với mình theo mail này nhé: huyen.khaiquoc@gmail.com
Vnana nói...
cam on rat nhieu vi bai viet.
Nặc danh nói...
ups su dung quat may khon may may cam tay cung tot da dung thu 0942921110
Nặc danh nói...
Tu luc toi biet UPS den nay toi chi tin dung UPS SANTAK, dac biet la dich vu ho tro, ho co he thong bao hanh tren ca nuoc rat tot.
Nặc danh nói...
về cách xóa đi mạch nhớ thời gian tự tắt của ups không?
Không thể bởi được cài đặt bằng phần mềm. Có thể thiết kế mạch sử dụng 2 rơ le một tụ hóa để mô phỏng khởi động lại UPS:Rơ le 1 sử dụng 220V của đường ra UPS, điều khiển rơ le 2 sử dụng phóng điện của Tụ hóa (Tụ hóa được nạp 12V Acquy và phóng điện do rơ le 1 đảm nhiệm 12V Acquy, rơ le này điều khiển mô phỏng bấm công tắc bằng tay
Nặc danh nói...
thien731987@gmail.com
muốn làm 1 cái ups đơn giản chỉ cần mua 1 bình acqui, tự làm 1 cái kich điện cho acqui và 1 cái mạch nghịch lưu ( tất nhiên là để lọc nhiễu)

13 nhận xét :

  1. Ôi giời, ngày xưa viết ngố kinh! Lúc nào phải sửa lại thôi!

    Trả lờiXóa
  2. Nặc danh21:01 15/11/11

    Thông tin bài viết quá hay.
    Tôi có mua được 1 Ups 3kva nhưng xài 16 ắc quy 12v7Ah, thùng ắc quy rời . Tôi muốn thay loại 12v50Ah đến 12V100ah vô thì gặp vấn đề vì bộ sạc của UPS chỉ sạc tới 213VDC, 1A ra thôi. Tuy nhiên, tạm thời xài 12V20Ah hoặc 12V24Ah cũng được. Tuy nhiên tôi xin hỏi ắc quy 12V24Ah thì sạc bằng dòng 1A có được không?
    Có thể đặt bộ sạc 192VDC10A ở đâu, Anh Mạnh có biết xin giúp dỡ.
    Tôi cũng chưa mua ắc quy vì định kiếm ắc quy cũ cho nó rẻ, nếu Anh có biết ai Thanh lý thì chỉ dùm. Cảm ơn nhiều.

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Bình bao nhiêu ah mà dùng dòng sặc 1a thi chẳng ăn thua, mua sặc hay ắc quy thì alo mình 0976665324. tại hà nội

      Xóa
  3. bài viết hay quá và đầy đủ, thank nhiều
    mình xin chia sẽ thêm một link boluudien.vn các bài viết rất hay, mà còn tư vấn miễn phí các giải pháp lưu điện
    hic bộ lưu điện c3k có 12v7ah mà 16 bình acquy thì mình mới nghe lần đầu.. không giúp gì được mình chì biết có 8 batt thoi nếu 16 batt thì 2 chuổi điện áp sạc là 108VDC và dòng lớn hơn thôi.
    chúc bạn làm ok

    Trả lờiXóa
  4. Bài viết rất hay.
    Mình xin phép đưa bài viết này lên trang của mình (http://www.vchannel.vn/2012/11/tim-hieu-bo-luu-dien-ups.html) (với nguồn đầy đủ)
    Cảm ơn bạn

    Trả lờiXóa
  5. bạn cho mình hỏi biến áp tự ngẫu quấn ở trong ups này thế nào không. từ biến đổi ac-dc và dc-ac. dải điện áp lưới sặc cho ắc quy thì quấn sao

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Nếu loại offline kiểu inverter, loạn online thì biến áp của nó là biến áp xung.
      Loại còn lại thì bình thường thôi - như trong dân dụng (AC-AC), và trong trường hợp này thì nó không tham gia vào quá trình biến đổi DC-AC (xem thêm hình trong bài)

      Xóa
    2. Biến áp nạp accu quấn cách ly, đầu ra nhiều nấc, tính toán cho các chế độ nạp khác nhau.

      Xóa
  6. theo mình biết thì loại offline inverter thì không dùng biến áp cách ly, mà bạn bảo biến áp không tham gia quá trình biến đổi DC_AC thi phần nào trong ups offline tăng điện áp nên vậy

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Bạn biết rằng biến áp tự ngẫu là dùng chung một cuộn dây? - có nghĩa là nó giống ổn áp LiOA. Còn biến áp cách ly là cuộn sơ và cuộn thứ được quấn độc lập nhau chúng không là một phần của nhau như biến áp tự ngẫu (có nghĩa là đo điện trở giữa đầu cuộn sơ và cuộn thứ thì khong thông nhau.

      Loại offline thường dùng biến áp xung (cũng là biến áp cách ly) để biến đổi điện ở tần số cao (chứ không phải 50Hz) - như vậy là biến áp này dùng để tăng điện áp. Điện áp một chiều (24V, 48V...) được biến đổi thành xoay chiều ở tần số cao, sau đó qua biến áp xung, thành xoay chiều ở mức điện áp cao (220V, hoặc trên 300V tuỳ dạng sóng đầu ra), từ mức điện áp cao xoay chiều này lại được biến thành một chiều, rồi từ một chiều này biến thành 50Hz thông qua cầu H (có điều đầu ra thuộc dạng vuông hay sine thì tuỳ loại UPS).

      Loại Line interactive (tức là loại còn lại như nói ở trên) thì rõ ràng biến áp tự ngẫu không tham gia quá trình biến đổi, nó chỉ tham gia vào quá trình thay đổi điện áp đầu ra khi có điện để đảm bảo đủ điện áp. Trong trường hợp mất điện (UPS làm việc) thì một rơ le đảo chiều sẽ chuyển sang phần inverter (lúc này dùng biến áp xung - cách ly đó) để cấp điện ra 220V.
      Bạn thấy chưa, nó không tham gia vào quá trình biến đổi DC-AC nhé.

      Bạn đọc thêm bài "Kích điện" trên blog này - ở đó cũng không dùng biến áp tự ngẫu.

      Xóa
  7. oke cam on ban rat nhieu

    Trả lờiXóa
  8. chú thích số 4.> của anh An đang dần trở thành hiện thực đó. Ngành điện đang trên lộ trình xây dựng lưới điện thông minh. Em cũng từng nghiên cứu về UPS cách đây 2 năm. Hôm nay đọc bài của anh, em hiểu thêm nhiều vấn đề. Chúc anh sức khỏe và có nhiều bài hay trên Blog!

    Trả lờiXóa
  9. Cac bab ! Em muon quan mot cai kich dien tu 24v thang 220v cac bac huong dan va cho em cai cong thuc ro rang dc ko vay

    Trả lờiXóa

Hoan nghênh bạn chia sẻ/góp ý/phản hồi để bài viết được phổ biến hoặc hoàn thiện hơn!
- Nếu bạn thấy thích bài viết và muốn chia sẻ tới mọi người, xin vui lòng bấm nút "Like" và các nút chia sẻ tương ứng.
- Nếu bạn không có các tài khoản Blogger/WordPress... để phản hồi/bình luận bạn có thể chọn trong "Nhận xét với tư cách" phần "Ẩn danh" (Anonymous).
- Blog còn có các bài viết khác mà có thể bạn sẽ quan tâm, được liệt kê tại Mục lục.